Fot. 1. Przyszłością rynku mierników jest technologia bezprzewodowa umożliwiająca dokonywanie pomiarów z danej odległości. Fot.: FLUKEInstalacje elektryczne, zarówno już podłączone do sieci elektroenergetycznej, jak i przed oddaniem do eksploatacji, wymagają przeprowadzania szeregu badań w celu oceny ich aktualnego stanu i zdolności do niezawodnej, bezpiecznej pracy. Różnego rodzaju mierniki i testery należą zatem do podstawowego wyposażenia elektryka. Które z urządzeń można śmiało uznać za niezbędne? Czy lepiej kupić kilka przyrządów czy jeden, uniwersalny model?
Fot. 2. Jeśli zdecydowaliśmy się na kupno używanego miernika, sprawdźmy, czy aby na pewno nie jest uszkodzony. Fot.: MEGGERTestery rezystancji izolacji umożliwiają przeprowadzenie dokładnych badań przed oddaniem instalacji lub urządzeń do eksploatacji. Nadal stosowane są mierniki induktorowe - urządzenie nie wymaga zasilania, tę rolę spełnia napędzana ręcznie, wbudowana prądnica. Dzięki dużej mocy prądnicy możliwe jest weryfikowanie izolacji nawet długich linii kablowych. Oczywiście producenci promują przede wszystkim wygodne urządzenia przenośne, ułatwiające wykonywanie pomiarów w terenie. Na rynku znajdziemy zarówno niewielkie testery ręczne, jak i przenośne urządzenia na napięcie znamionowe 10 kV, przyrządy jedynie o funkcji pomiaru ciągłości izolacji, jak i z wbudowanymi multimetrami.
W przypadku budownictwa mieszkalnego, jak również większych obiektów handlowych, biurowych czy przemysłowych przy napięciu AC/DC od 0,1 do 600 V zastosowanie znajdują przede wszystkim małe ręczne urządzenia (przełączanie napięć pomiarowych jest tu możliwe za pomocą jednego przycisku lub pokrętła). Nowoczesne przyrządy tego typu umożliwiają także dokonywanie pomiaru współczynników DAR, PI, Ab1, Ab2 (w niektórych modelach wspomniane pomiary, jak i testowanie rezystancji izolacji, odbywa się równolegle, bez konieczności przerywania poprzedniego testu). Interesująca jest także opcja pomiaru ciągłości izolacji kabli trzy-, czteroi pięciożyłowych bez konieczności ręcznego przełączania żył kabla.
Fot. 3. Jedno urządzenie czy multifunkcjonalny przyrząd? Wszystko zależy od specyfi ki dokonywanych pomiarów. Fot.: FLUKEOkresowej kontroli muszą być poddawane także wyłączniki różnicowoprądowe. Specjalne przyrządy umożliwiają przeprowadzenie testu prądem o wartości np. 5 – 1585 mA. Uniwersalne modele pozwalają na przeprowadzenie badania zarówno wyłączników AC, A i B, jak i zwykłych i selektywnych. Oprócz tego dzięki urządzeniu możemy przeprowadzić test gniazd wtykowych do szybkiej identyfikacji nieprawidłowych połączeń lub uszkodzonych gniazd ochronnych oraz zdobyć informację dotyczącą wartości rezystancji uziemienia.
Wśród niezbędnych urządzeń wymienić należy też mierniki cęgowe, łączące w sobie funkcję miernika wielkości elektrycznych, rejestratora jakości energii, jak i analizatora mocy. Cęgi o minimalnej grubości, np. jedynie 10 mm, sprawiają, że przeprowadzanie testów jest możliwe również w miejscach, w których mamy do czynienia ze znacznie ograniczoną przestrzenią, jak w szafach rozdzielczych i sterowniczych oraz w przypadku pomiarów przewodów połączonych we wiązki.
Fot. 4. Regularne przeprowadzanie badań instalacji elektrycznej to podstawa dla zapewnienia bezpieczeństwa mieszkańców danego obiektu. Fot.: SONELRośnie popularność multimetrów, czyli urządzeń łączących wiele funkcji w ramach jednego przyrządu – pomiaru parametrów rezystancji izolacji, pomiaru pętli zwarcia, rezystancji uziemienia i rezystywności gruntu czy też pomiaru wyłączników RCD. Większość modeli wyposażonych jest w funkcję zapamiętywania oraz odczytu wartości maksymalnej, minimalnej oraz średniej, pomiaru różnicowego procentowego i względnego. Niektóre modele multimetrów wyposażone są w cęgowe sondy pomiarowe, dzięki czemu jeden przyrząd może być wykorzystywany do pomiaru prądu stałego, jak i zmiennego.
Interesujące są ponadto urządzenia wielofunkcyjne, które realizują także zadania analizatora jakości zasilania. Jeśli zależy nam na takim wariancie pracy, szukamy funkcji związanych z pomiarem oraz rejestrowaniem napięć, prądów i anomalii napięciowych.
Warto zwrócić uwagę na nowoczesne rozwiązania bezprzewodowe. Niektóre modele umożliwiają podłączenie modułów zdalnych, zarówno modułów napięciowych, cęgów prądowych, jak i elastycznych pętli, a następnie odczytanie wyników z bezpiecznej odległości oraz wysłanie danych pomiarowych na urządzenie mobilne. Wykorzystanie komunikacji bezprzewodowej w przesyle danych oraz połączenie przyrządu z internetem to dziedzina, w której obserwujemy wyjątkowy prężny rozwój mierników i testerów instalacji elektrycznej.
Łukasz BaranIlość danych, różnorodność oczekiwań co do efektów ich przetwarzania oraz coraz większe ograniczenia czasowe powodują, że gromadzenie danych w pamięci mierników oraz ich późniejsze kopiowanie na lokalne komputery nie jest już wystarczające. Potrzeba zdalnego przesyłania danych to tylko cześć wymagań stawianych obecnym urządzeniom pomiarowym, dodatkowo oczekuje się przetwarzania tych danych oraz nadzoru i kontroli rozproszonych urządzeń w trybie on-line. Rozwój internetu, nowych form komunikacji oraz oprogramowania umożliwiają stworzenie systemu spełniającego ww. wymagania.
W zależności od faktycznych potrzeb jest oczywiste, że liczba opracowywanych rozwiązań będzie spora i uzależniona od specyficznych wymagań odbiorców.
System pracy serwerowej ma jedną ważną cechę: działa w czasie rzeczywistym. Po połączeniu miernika z serwerem (przez intra-, internet), wszystkie wykonane pomiary w momencie zapisu do pamięci są przesyłane i przechowywane na poziomie serwera (chmura lokalna lub globalna). Rozwiązanie jest unikatowe z tego względu, że pomiar zapisany za pomocą jednego miernika natychmiast może zostać odczytany z poziomu przeglądarki na dowolnym urządzeniu z dostępem do systemu, ale również odczytany na innym mierniku, jeżeli tylko jest on podłączony do tego samego konta na serwerze i pracuje na tej samej bazie danych. Interfejs do obsługi systemu z założenia działa z poziomu przeglądarki internetowej, niezależnie od hardware czy systemu operacyjnego wykorzystywanego przez użytkownika, przy odpowiedniej konfiguracji możliwy jest dostęp do niego z dowolnego miejsca na świecie bez konieczności instalowania jakiegokolwiek oprogramowania.
Oprócz podstawowej właściwości, jaką jest przesyłanie i przechowywanie danych pomiarowych, taki system pozwala na zarządzanie tymi danymi (wskazywanie konieczności badań, pilnowanie terminów, powiadomienia o statusach, powiadamianie klientów) oraz ich przetwarzanie (generowanie raportów, drukowanie, przesyłanie dokumentacji). Rozwój takiego oprogramowania prowadzi do zaimplementowania wielu dodatkowych funkcji, takich jak: zarządzanie kontami użytkowników, zdalne monitorowanie stanu mierników, dostarczanie zadań dla użytkowników, zdalne podejmowanie decyzji na podstawie przesyłanych danych. Wartością dodaną jest możliwość zarządzania parkiem maszynowym, urządzeń (narzędzi) zapisanych w bazie. Kolejnym krokiem jest dodanie modułu szkoleniowego, wsparcia technicznego oraz zakupowego, tak, aby stworzone środowisko pracy pokrywało swoim zakresem funkcji możliwie najwięcej potrzeb użytkowników.
Fot. 5. Ogromna oferta producentów oraz liczba dostępnych rozwiązań sprawia, że zakup danego urządzenia powinniśmy poprzedzić dogłębną analizą poszczególnych funkcjonalności. Fot.: MEGGERJedno, czy kilka urządzeń? Który wariant najlepiej sprawdzi się w pracy osoby kontrolującej instalacje elektryczne? To zależy oczywiście od bardzo indywidualnych czynników, osobistych preferencji oraz charakteru przeprowadzanych badań. Wykonywanie pomiarów kilkoma przyrządami rodzi trudności logistyczne, wiążące się chociażby z koniecznością spisywania poszczególnych wyników i ręcznego uzupełniania protokołu. Dysponując jednym wielofunkcyjnym testerem, po zakończeniu prac możemy wyeksportować plik z wszystkimi danymi oraz wydrukować je w formie pełnego protokołu. Nieobojętne powinny być dla nas także koszty sprawdzenia kalibracji urządzeń oraz wydania odpowiedniego dokumentu – w przypadku jednego przyrządu znacznie maleją.
Zadania, do jakich przeznaczony jest miernik instalacji elektrycznej, są to pomiary, które pozwolą sprawdzić dwa najbardziej podstawowe wymagania dla badanej instalacji, czyli bezpieczeństwo i sprawność jej działania. Dobrej jakości izolacja, prawidłowo działające uziemienie oraz aktywne stosowanie środków zabezpieczających zapewniają bezpieczeństwo ludzi, instalacji elektrycznych i budynków, chroniąc przed porażeniami prądem elektrycznym, pożarami i uszkodzeniami sprzętu.
Dlatego też używany do tych pomiarów miernik musi być koniecznie pełnosprawny. Kupując taki miernik z „drugiej ręki”, a zwłaszcza przez internet, nabywca musi mieć absolutną pewność, że wyniki pomiarów tym miernikiem będą całkowicie prawidłowe.
Mimo że do miernika może być dołączony ważny jeszcze certyfi kat kalibracji, to i tak kupujący może nie mieć do końca pewności, że nabyty przez niego miernik jest całkowicie pełnosprawny (czy uszkodzenie miernika nie jest główną przyczyną jego sprzedaży…).
Firma Megger, jako światowy lider w produkcji i sprzedaży tego typów mierników, zaleca po zakupie używanego miernika przesłanie go do autoryzowanego serwisu w celu uzyskania aktualnego świadectwa kalibracji. Dobrym sposobem na sprawdzenie poprawności działania miernika jest także nabycie tzw. zestawu testowego, przeznaczonego do sprawdzania wszystkich elektrycznych funkcji miernika (oprócz pomiaru rezystancji uziemienia) pomiędzy kolejnymi wzorcowaniami miernika. Biorąc pod uwagę powyższe zalecenia oraz krótszy okres gwarancji (lub jej całkowity brak), zakup miernika używanego może okazać się mało opłacalny.
Fot. 6. Oprócz przesyłania i przechowywania danych pomiarowych nowoczesne urządzenia pozwalają na zarządzanie tymi danymi oraz ich przetwarzanie, czyli generowanie raportów, drukowanie, przesyłanie dokumentacji. Fot.: SONELOgromna oferta producentów oraz liczba dostępnych rozwiązań sprawia, że zakup danego urządzenia powinniśmy poprzedzić dogłębną analizą poszczególnych zadań do spełnienia i odpowiadających im funkcji. Ponadto upewnijmy się, czy przyrząd wykonano z nieprzewodzącego materiału oraz czy obwody do pomiaru rezystancji i pojemności mają ochronę na takim samym poziomie, co obwody do pomiaru napięcia. Sprawdźmy, czy parametry napięciowe i prądowe są zgodne ze specyfikacją. Dobrym pomysłem jest zweryfikowanie, czy przyrząd został przetestowany przynajmniej przez dwa niezależne laboratoria (np. VTE – symbole jednostek badawczych powinny być uwzględnione na urządzeniu).
Kupując urządzenie, bez względu na jego rodzaj, zwróćmy uwagę również na dodatkowe usprawnienia i funkcje, które może nam zaoferować. Praktycznym rozwiązaniem są np. bezprzewodowe wyświetlacze w urządzeniach pomiarowych, które umożliwiają pracę w dwóch miejscach jednocześnie. Odłączany wyświetlacz sprawia, że podczas wykonywania pomiaru w trudno dostępnym miejscu nie musimy trzymać jednocześnie przyrządu i końcówek pomiarowych. Kluczowa jest możliwość eksportu i analizy danych, coraz większe znaczenie nabiera też możliwość skomunikowania z siecią internetową.
Iwona Bortniczuk
Konsultacja merytoryczna:
Marek Jędrzejak, Megger