Automatyka coraz śmielej wchodzi w nasze codzienne życie. Nie zawsze jednak mamy ochotę i pieniądze, by inwestować w wyrafinowane systemy sterowania. Na szczęście jednak nie zawsze trzeba sięgać po technologiczny high-tech, by znacznie ułatwić sobie życie i przy okazji zaoszczędzić trochę energii. Czasami naszym oczekiwaniom w zupełności sprosta klasyczna elektronika. Prosta, niezbyt droga, a jednocześnie potrafiąca zaspokoić ponadprzeciętne wymagania. Uwzględniając oczekiwania właśnie takiej grupy użytkowników firma ABB ma w swojej ofercie proste elektroniczne układy do sterowania między innymi oświetleniem i żaluzjami.

Samodzielne cyfrowe radio

Najprostsza nawet automatyka instalowana w domu czy w całym budynku musi spełniać dwa podstawowe zadania: dawać komfort użytkownikowi, ułatwiając mu korzystanie z oświetlenia czy żaluzji, i przynosić wymierne oszczędności energii. Zrealizować to można na dwa sposoby - planując na etapie budowy domu lub wyposażania pomieszczeń duży, centralny system sterowania lub zainwestować na przykład w najprostsze elektryczne ściemniacze. To oczywiście dwie skrajności, na szczęście jednak nowoczesna technika pozwala na wybór trzeciej drogi - pomiędzy pełną automatyką, a sterowaniem ręcznym - konwencjonalną elektronikę, która bez inwestycji w infrastrukturę sieciową pozwala nie tylko sterować wieloma funkcjami, ale także je automatyzować. Bogate wyposażenie dodatkowe czyni te proste rozwiązania niezwykle skutecznymi, stanowiąc atrakcyjną alternatywę dla wyrafinowanych systemów.

Urok dyskretnego półmroku

Ściemniacz obrotowy - seria PURE stal szlachetna Ściemniacz obrotowy - seria PURE stal szlachetna

Zacznijmy od najprostszej i najczęściej wykorzystywanej funkcji automatyki - od możliwości kontrolowania natężenia światła w pomieszczeniu. Funkcja wykorzystywana bardzo często i chętnie, ponieważ przy niewielkiej inwestycji i niezwykłej prostocie obsługi daje możliwość realnego wpływania na atmosferę panującą w pomieszczeniu po zmroku. Dzięki temu bez większego problemu możemy rozświetlić cały pokój lub stworzyć w nim przyjemną, relaksująca atmosferę dyskretnego półmroku. Oczywiście ograniczanie siły światła ma także drugi aspekt, każda oprawa oświetleniowa otrzymuje bowiem tylko tyle energii, ile potrzeba na odpowiednie oświetlenie, a to oszczędza energię i podwyższa żywotność źródeł światła.
Oczywiście z powodzeniem rolę taką spełni prosty elektryczny ściemniacz, pod warunkiem jednak, iż wyłącznik zainstalowany jest w jednym miejscu i obsługuje pojedyncze źródło światła. Ale przecież nie zawsze tak jest. W większym pomieszczeniu centralne światło składa się zazwyczaj z dwóch obwodów. W tych przypadkach potrzeba czegoś więcej niż tradycyjnego elektrycznego ściemniacza. W przypadku tak zwanego wyłącznika świecznikowego, a więc obsługującego dwa niezależne obwody oświetleniowe, jednym z rozwiązań jest elektroniczny ściemniacz firmy ABB. Choć wygląda jak zwykły przycisk drzemią w nim magiczne zdolności - szybkie i krótkie przyciśnięcie czyni klawisze zwykłymi wyłącznikami, dłuższe przytrzymanie zamienia je w ściemniacze, które w sposób płynny regulują siłę oświetlenia w każdym z obwodów niezależnie.

Kilkadziesiąt żarówek w jednej linii

Ściemniacz elektroniczny świecznikowy - seria FUTURE Ściemniacz elektroniczny świecznikowy - seria FUTURE

Drugą ciekawą możliwość, jaką daje elektronika, jest możliwość zainstalowania ściemniacza w połączeniu funkcjonalnie odpowiadającemu połączeniu schodowemu wyłączników. Wszystkie ściemniacze ABB dają taką możliwość. Po prostu po jednej stronie jest mechanizm ściemniacza, który pozwala regulować natężenie światła, po drugiej zaś stronie obwodu przycisk zwierny, którym również możemy regulować natężenie oświetlenia tego samego mechanizmu.
Oczywiście sama funkcjonalność rozwiązań to jeszcze nie wszystko, bowiem firma ABB opracowuje osprzęt również z myślą o większych powierzchniach czy bardzo długich korytarzach, gdzie jest wiele źródeł światła pracujących w jednym obwodzie. W takiej sytuacji do każdego zainstalowanego w rozdzielni ściemniacza, który obsługuje moc do 500 W, można przyłączyć aż sześć rozszerzeń (każdy po maksymalnie 420 VA), które powodują, iż jednym przyciskiem regulować można obwód oświetleniowy o mocy 3 kVA, a więc kilkadziesiąt tradycyjnych żarówek!
Wszystkie ściemniacze elektroniczne ABB bazują na jednym uniwersalnym układzie. Daje to wiele możliwości nie tylko elektroinstalatorom, którzy mogą zakładać wyłączniki nie zastanawiając się zawczasu jaka będzie ich funkcjonalność w konkretnym miejscu, oraz stylistom czy właścicielom, podejmującym decyzje o estetycznej stronie pomieszczeń. Końcowy efekt jest bowiem uzależniony tylko i wyłącznie od wybranej linii wzorniczej, a klawisze i ramki do osprzętu elektronicznego dobrać można niemal ze wszystkich serii osprzętu ABB dostępnych na rynku. Ta możliwość wymiany pojedynczego elementu (układ - klawisz - ramka) pozwala także na modyfikacje. W bardzo prosty sposób - jedynie poprzez wymianę klawisza na inny - można wykonać instalację ściemniającą sterowaną pilotem. Wówczas potrzebny jest jedynie klawisz z odbiornikiem podczerwieni, a mechanizm pozostaje ten sam.

Indywidualnie lub wszystko na raz

Wyłącznik żaluzjowy z odbiornikiem na podczerwień - seria FUTURE Linear Wyłącznik żaluzjowy z odbiornikiem na podczerwień - seria FUTURE Linear

Dokładnie tego samego pilota możemy również wykorzystać do regulacji ustawienia żaluzji. Sprawę - podobnie jak w przypadku ściemniaczy - rozwiązuje odpowiedni klawisz z odbiornikiem podczerwieni. Mało tego, za obsługę rolet odpowiada ten sam moduł elektroniczny, który również w tym przypadku pozwala na stworzenie wielu niezwykle wygodnych funkcji. Na przykład żaluzjami można sterować w sposób tradycyjny - góra-dół - wyłącznikiem umieszczony obok okna. To jednak żadna rewelacja, bo na to pozwala zwykły przełącznik klawiszowy. Elektronika umożliwia jednak budowanie prostych układów obsługujących wiele rolet jednocześnie, co oznacza, że każda z żaluzji może być sterowana indywidualnie, a dodatkowy centralny układ pozwala opuścić lub podnieść na raz wszystkie rolety w pomieszczeniu jednym przyciskiem. Mało tego, taki centralny przycisk można zainstalować dla całego domu i będzie on działał niezależnie od sterownia indywidualnego przy każdym oknie.
Mechanizm elektroniczny ma w tym przypadku - zresztą podobnie jak dla oświetlenia pomieszczeń - pewną bezcenną wartość dodaną, pozwala bowiem na współpracę z zegarem, który w dowolnej konfiguracji potrafi obsługiwać zarówno ruch żaluzji jak i włączanie czy przyciemnianie światła. Zegar sterujący ma kalendarz tygodniowy, umożliwiający wprowadzenie ustawień dla każdego dnia indywidualnie. Poza tym, oferuje funkcje „urlop”, która powoduje, iż zarówno żaluzje lub światło sterowane są całkowicie losowo, więc nawet najbardziej spostrzegawczy włamywacz nie zauważy żadnej prawidłowości, a więc nigdy nie będzie pewien, że dom pozostał pusty, a światłem steruje automatyka. Dodatkowym elementem zabezpieczającym, który osiągnąć można tylko elektronicznie, jest możliwość montażu czujników nasłonecznienia, które w zależności od siły słońca przymkną lub szerzej otworzą żaluzje lub czujnika stłuczenia szyby, co może być skutkiem chuligańskiego wybryku albo uderzenia konarem drzewa w czasie silnego wiatru. W tym przypadku czujnik automatycznie zasunie rolety zabezpieczając dom czy mieszkanie.

Samodzielne cyfrowe radio
Niezwykle ciekawym rozwiązaniem, również bazującym na elektronice konwencjonalnej, jest mały, niezależny odbiornik radiowy, instalowany w ramach osprzętu elektroinstalacyjnego. Zarówno sam odtwarzacz, jak i głośnik (lub dwa głośniki, jeśli dźwięk ma być stereofoniczny) instaluje się w typowej puszce podtynkowej 60 mm, a do zasilania potrzebne jest standardowe 230 V. Antena radiowa wbudowana jest w urządzenie. Cyfrowe radio pozwala słuchać stacji radiowych na falach FM oraz wyświetla informacje RDS. Jednocześnie daje możliwość zapamiętania do ośmiu wybranych stacji. Z dodatkowych i dość przydatnych funkcji trzeba wymienić jeszcze budzik i doskonale widoczny zegar ścienny. Urządzenie można także zaprogramować na wyłączenie po określonym czasie (od 5 do 60 minut). Radio jest dostępne w każdej serii wzorniczej ABB i można je montować w ramkach pojedynczych i wielokrotnych.

Nikt i nic się nie przemknie

Zewnętrzna czujka ruchu - IP55 Zewnętrzna czujka ruchu - IP55

Poczucie bezpieczeństwa jest bez wątpienia elementem naszego komfortu na co dzień. Zostawiając dom zabezpieczony przed skutkami załamania pogody czy włamywacza jesteśmy spokojniejsi o majątek. Ale spokój ten ważny jest także w chwili, gdy jesteśmy w domu. Zdarza się niestety, że przed wizytą nieproszonego i wręcz niechcianego gościa, nie zdoła nas uchronić nawet pies, na którego rabusie mają swoje sposoby. Ale na szczęście dobrze i dyskretnie zainstalowanej elektroniki ustrzec się nie zdołają. Do tego rodzaju zabezpieczeń należą przede wszystkim czujki ruchu. Sprzężone z oświetleniem „nie przegapią” żadnego intruza. Potrafią w całkowitej ciemności zauważyć nawet przemykającego kota, więc człowiek nie ma z nimi szans.
Czujniki ruchu są bardzo różne i ich budowa oraz zakres działania zależy od zastosowania. Firma ABB oferuje szeroki przekrój tych urządzeń. Stosowane na zewnątrz mają doskonałe zabezpieczenie przeciw najgorszym nawet warunkom atmosferycznym. Nie szkodzi im deszcz i wiatr. Ich zasięg to do 16 metrów w przód i do metra w tył, co powoduje, że człowiek jest doskonale widoczny skradając się nawet wzdłuż ściany pod czujnikiem.
Czujniki różnią się również szerokością pola detekcji i nie zawsze te najrozleglej widzące są najbardziej pożądane. Ograniczone pole reakcji, na przykład obejmujące zaledwie 90 stopni jest idealne do szeregowej zabudowy, gdzie są zazwyczaj wąskie działki, więc szeroko działająca czujka, będzie ogarniała nie tylko nasz ogródek, ale także podwórko sąsiada. Ich swoistym przeciwieństwem są urządzenia o polu detekcji 270 stopni, co pozwala zawiesić je na rogu budynku i „obserwować” obie ściany i ich otoczenie. Na niewielkim domu, gdzie ściany boczne nie przekraczają 10 metrów, dwie takie czujki obejmą cały teren. Firma ABB oferuje także dość nowatorskie rozwiązanie, polecane osobom, które nie zdołały z różnych przyczyn położyć instalacji przez wykończeniem elewacji. W takiej sytuacji idealnym urządzeniem jest bezprzewodowa czujka ruchu, zasilana baterią 9 V i sterowaną modułem ukrytym w klasycznej puszce elektrycznej. Zasięg takiego zestawu w terenie otwartym sięga 100 metrów.

Światło na żądanie

Wewnętrzny czujnik ruchu - seria SOLO Wewnętrzny czujnik ruchu - seria SOLO

Oczywiście takie czujniki same w sobie nie stanowią zabezpieczenia, ale sprzężone z oświetleniem zewnętrznym natychmiast po wykryciu ruchu w polu obserwacji zapalają światło. Jednak są one przydatne nie tylko jako „strażnicy”. Doskonale sprawdzają się także w roli automatycznych włączników światła wewnątrz konpomieszczeń. Stosuje się je najczęściej w korytarzach, przy schodach, w toaletach, w miejscach gdzie pojawiamy się na chwilę i przechodzimy dalej. Uruchamiają światło i gaszą po określonym, ustawionym ręcznie czasie. Integrując je (w prosty sposób) ze ściemniaczem uzyskujemy estetyczny efekt rozpalania się, co łagodnie przyzwyczaja oczy do światła, doprowadzając w ciągu kilkunastu czy kilkudziesięciu sekund do pełnego rozświetlenia pomieszczenia. Podobnie można ustawić wyłączenie oświetlenia, wówczas żarówki po prostu płynnie przygaszają się do całkowitej ciemności.
Wewnętrzne detektory ruchu „patrzą” płasko na wprost do 12 metrów kąt widoczności to 180º, a wersja oznaczona literą „M” lekko pod kątem w dół (około 25-30º), co wykorzystuje się na przykład na schodach. Ciekawym połączeniem wyłącznika z detektorem ruchu jest wyłącznik komfortowy. Rozwiązanie to pozwala na ustawienie kilku kombinacji działania:
• włączenie automatyczne i wyłączenie po nastawionym czasie,
• włączenie ręcznie, a wyłączenie automatyczne, również po nastawionym czasie,
• włączenie automatyczne, a wyłączenie ręczne, i
• można także uczynić z niego najzwyklejszy mechaniczny wyłącznik.
Takie zróżnicowanie ma zastosowanie w wielu miejscach i sytuacjach, na przykład w łazience światło może zapalić się automatycznie, ale wygrzewając się leniwie w wannie możemy zostać zaskoczeni wyłączonym światłem, warto więc wyłączyć zegar odmierzający czas od ostatniego zauważonego ruchu. Ale z drugiej strony ostatnią rzeczą, o której pamiętają dzieci to gaszenie za sobą światła w łazience, i w takiej sytuacji automat sprawdza się idealnie. Ponieważ oczekiwania wobec takiej automatyki mogą zmieniać się kilka razy dziennie, ABB zaoferowało rozwiązanie, dzięki któremu zmiana systemu działania jest niezwykle prosta - wystarczy przytrzymać przycisk kilkanaście sekund, by przeszedł on w inną funkcję - z automatu na sterowanie ręczne lub odwrotnie. Dzięki temu w dowolnym momencie możemy decydować o funkcjonalności - czyli czy w ogóle i ewentualnie, w jakim zakresie będzie działał detektor ruchu.
Wzornictwo czujników podtynkowych, stosowanych w pomieszczeniach można dostosować do pozostałego osprzętu elektroinstalacyjnego ABB, ponieważ instaluje się je w tradycyjnych puszkach elektrycznych, w miejsce zwykłego wyłącznika. Odpowiednie ramki i klawisze dostępne są niemal we wszystkich seriach.

To jeszcze nie wszystko

Zegar tygodniowy - seria SOLO Zegar tygodniowy - seria SOLO

To tylko trzy wybrane przykłady z wielu możliwości wykorzystania prostej konwencjonalnej elektroniki w domu lub mieszaniu. Ściemniacze oświetlenia, sterowanie żaluzjami czy detektory ruchu ułatwiają i uprzyjemniają nam codzienne życie, a także przyczyniają się do oszczędzania energii, bowiem prąd zużywany jest tylko wtedy, kiedy jest na prawdę potrzebny, a żarówki świecą z siłą odpowiednią do sytuacji, a nie pełną mocą. To jednak nie wszystko co konwencjonalna elektronika może nam dać.
Niemal do wszystkich opisanych powyżej funkcji możemy założyć sterowanie zdalne. Wystarczy założyć klawisz z portem podczerwieni, by do woli korzystać z wielofunkcyjnego pilota, obsługującego do dziesięciu punktów, na przykład ściemniaczy czy sterowników żaluzji.
Modułowa budowa całej linii produktów wraz z ich mechanizmami podtynkowymi i elementami zewnętrznymi umożliwia tworzenie kombinacji rozmaitych urządzeń z dowolnymi programatorami czasowymi. Na tej zasadzie możliwe jest nie tylko sterowanie żaluzjami. Ściemniacz w połączeniu z programatorem czasowym zadba o to, aby o konkretnych porach zapaliły się lampy. Istotną korzyścią wynikającą z nowej koncepcji i unifikacji elementów jest to, że klawisz można w każdym momencie, bez problemu wymienić na programator czasowy - bez konieczności wymiany mechanizmu podtynkowego. W taki sposób można krok po kroku przechodzić na lepszą instalację.
I wreszcie rzecz ostatnia, choć może się okazać, że najważniejsza. Mimo iż jest to stosunkowo prosta elektronika konwencjonalna, to mnogość rozwiązań, kombinacji, stosowanych źródeł oświetlenia, napędów silników żaluzji, detektorów ruchu, rodzajów obwodów elektrycznych, podłączonych mocy czy zastosowanych programatorów powoduje, iż dość łatwo popełnić błąd podczas wyboru odpowiedniego rozwiązania. Dlatego zawsze warto zlecić to doświadczonemu elektroinstalatorowi, który nie tylko wykona wszystkie podłączenia prawidłowo, ale również doradzi, jakie moduły i programatory będą najlepsze. Zaoszczędzi nam to niepotrzebnych nerwów i kosztów, co może zniechęcić do najbardziej nawet funkcjonalnych rozwiązań.

Jaroslaw Grabowski



x